Referentie bij klokgetallen
Referentie bij klokgetallen
Goedenavond,
Na een zeker topic in schakelveld 51 te hebben gelezen over middenspanning heb ik me eens verdiept in klokgetallen. In eerste instantie snapte ik niet hoe de ene kant van een trafo 30 graden voor of achter kan lopen of de andere kant, maar ik kwam deze zeer behulpzame webpagina tegen. Door de ene kant in ster en andere kant in driehoek te schakelen of door spoelen andersom aan te sluiten kan de draaistroom respectievelijk in stappen van 30 dan wel 180 graden draaien.
Vervolgens las ik de Hoogspanningsnet pagina over klokgetallen, en nu zie ik dat ook HS verbindingen klokgetallen anders dan 4, 8 en 12 kunnen hebben. Nu vraag ik me dus af: wat is de referentie? Wat bepaald dat een verbinding 4-8-12 is? Is dat het 380kV net, zeg maar het ENTSO-E net? Of heeft elke netbeheerder (Tennet, Enexis, Liander etc.) zijn eigen referentie?
Na een zeker topic in schakelveld 51 te hebben gelezen over middenspanning heb ik me eens verdiept in klokgetallen. In eerste instantie snapte ik niet hoe de ene kant van een trafo 30 graden voor of achter kan lopen of de andere kant, maar ik kwam deze zeer behulpzame webpagina tegen. Door de ene kant in ster en andere kant in driehoek te schakelen of door spoelen andersom aan te sluiten kan de draaistroom respectievelijk in stappen van 30 dan wel 180 graden draaien.
Vervolgens las ik de Hoogspanningsnet pagina over klokgetallen, en nu zie ik dat ook HS verbindingen klokgetallen anders dan 4, 8 en 12 kunnen hebben. Nu vraag ik me dus af: wat is de referentie? Wat bepaald dat een verbinding 4-8-12 is? Is dat het 380kV net, zeg maar het ENTSO-E net? Of heeft elke netbeheerder (Tennet, Enexis, Liander etc.) zijn eigen referentie?
Re: Referentie bij klokgetallen
Precies daarover zat ik mijn hoofd vanmiddag te breken. Wat is de ‘normaal’ in klokgetallenwereld. En daarbij: wat zorgt voor verschuiving? Wanneer wordt en 3 een 4?
Re: Referentie bij klokgetallen
Het 380(400) kV net heeft als klokgetallen 12-4-8. Dit is een aannamen om van daaruit te kunnen gaan rekenen.
In de hoogspanning zijn de wikkelingen in ster geschakeld.
Dit is om het sterpunt star of via een spoel te kunnen aarden.
In de 150 en 110 kV netten zijn de klokgetallen verschillend. Dit is zo gegroeid bij de bij de verschillen de oorspronkelijke netbeheerders.
Gebruikt zijn trafo’s met YY0 en YY6 schakeling. Een net met klokgetal nul is nooit te koppelen met een net met klokgetal zes.
Zo zijn ook de klokgetallen bij de MS/LS trafo’s ontstaan door de keuze van de oorspronkelijke netbeheerders. Veel gebruikte schakelingen DY5 en DY11. Om een trafo DY11 in een DY5 net te gebruiken zie het plaatje en een verdere verduidelijking over klokgetallen in het phasetophaseboek.
Johan
In de hoogspanning zijn de wikkelingen in ster geschakeld.
Dit is om het sterpunt star of via een spoel te kunnen aarden.
In de 150 en 110 kV netten zijn de klokgetallen verschillend. Dit is zo gegroeid bij de bij de verschillen de oorspronkelijke netbeheerders.
Gebruikt zijn trafo’s met YY0 en YY6 schakeling. Een net met klokgetal nul is nooit te koppelen met een net met klokgetal zes.
Zo zijn ook de klokgetallen bij de MS/LS trafo’s ontstaan door de keuze van de oorspronkelijke netbeheerders. Veel gebruikte schakelingen DY5 en DY11. Om een trafo DY11 in een DY5 net te gebruiken zie het plaatje en een verdere verduidelijking over klokgetallen in het phasetophaseboek.
Johan
Re: Referentie bij klokgetallen
In Belgie is het overgrote deel van het HS en MS net als volgt opgebouwd;
Net als in NL zijn hier voor het tranportnet de klokgetallen 4-8-12 gebruikt voor de indicatie van de fasegeleiders.
Elia tracht zo veel als mogelijk transformatiestappen uit te voeren met transformatoren met een hoekverschuiving van 0° (klokgetal 0).
Dit is belangrijk aangezien het transportnet volledig vermaasd is, en er in feite op elke willekeurige plaats in het net een koppeling moet kunnen gemaakt worden tussen verschillende spanningen met een standaard transformator.
Mocht elke transformatiestap een hoekverschuiving introduceren, dan komt men in de problemen om eenzelfde spanningsniveau gegenereerd uit een andere primaire spanning parallel te schakelen. En zou men al snel in elke situatie een ander type transformator nodig hebben.
Alleen de laatste stap van het transportnet, de transformatie naar de middenspanningsnetten, gebeurd typisch met een transformator met klokgetal 11
Dit introduceert een hoekverschil van 330° na-ijlend primair-secundair gezien. Omdat alleen deze laatste stap wordt uitgevoerd met een klokgetal verschillend van 0, zal iedere transformatie van HS naar MS eenzelfde faseverschuiving hebben en zijn de MS netten met eenzelfde spanning ongeacht hun locatie van invoeding uit HS op hun beurt ook weer onderling compatibel. (in de meeste gevallen, de historische erfenissen die nog bestaan even buiten beschouwing gelaten)
Op die manier is een MS net met de neerwaartse volgorde van invoeding 380-150-36-11 en het net 380-150-70-10 parallel schakelbaar op MS niveau met een eenvoudige transfo 10/11kV met klokgetal Dd0. Dit doordat zowel het 10kV net als het 11kV net als lijngetallen 3-7-11 kent.
Men kan dus stellen dat tussen fasegeleiders met eenzelfde klokgetal alleen een zuiver spanningsverschil door een andere transformatieverhouding bestaat, maar geen spanningsverschil door een afwijkende fasehoek.
Net als in NL zijn hier voor het tranportnet de klokgetallen 4-8-12 gebruikt voor de indicatie van de fasegeleiders.
Elia tracht zo veel als mogelijk transformatiestappen uit te voeren met transformatoren met een hoekverschuiving van 0° (klokgetal 0).
Dit is belangrijk aangezien het transportnet volledig vermaasd is, en er in feite op elke willekeurige plaats in het net een koppeling moet kunnen gemaakt worden tussen verschillende spanningen met een standaard transformator.
Mocht elke transformatiestap een hoekverschuiving introduceren, dan komt men in de problemen om eenzelfde spanningsniveau gegenereerd uit een andere primaire spanning parallel te schakelen. En zou men al snel in elke situatie een ander type transformator nodig hebben.
Alleen de laatste stap van het transportnet, de transformatie naar de middenspanningsnetten, gebeurd typisch met een transformator met klokgetal 11
Dit introduceert een hoekverschil van 330° na-ijlend primair-secundair gezien. Omdat alleen deze laatste stap wordt uitgevoerd met een klokgetal verschillend van 0, zal iedere transformatie van HS naar MS eenzelfde faseverschuiving hebben en zijn de MS netten met eenzelfde spanning ongeacht hun locatie van invoeding uit HS op hun beurt ook weer onderling compatibel. (in de meeste gevallen, de historische erfenissen die nog bestaan even buiten beschouwing gelaten)
Op die manier is een MS net met de neerwaartse volgorde van invoeding 380-150-36-11 en het net 380-150-70-10 parallel schakelbaar op MS niveau met een eenvoudige transfo 10/11kV met klokgetal Dd0. Dit doordat zowel het 10kV net als het 11kV net als lijngetallen 3-7-11 kent.
Men kan dus stellen dat tussen fasegeleiders met eenzelfde klokgetal alleen een zuiver spanningsverschil door een andere transformatieverhouding bestaat, maar geen spanningsverschil door een afwijkende fasehoek.
Meten is Weten, Gissen is Missen. Raak niets aan wat niet geaard is en aard nooit zonder te meten.
Re: Referentie bij klokgetallen
Kijk, dit is dus wat dit forum zo leuk maakt. Nou leer ik elke keer weer meer bij.
Heren bedankt!
Heren bedankt!
Re: Referentie bij klokgetallen
Duidelijke uitleg!
Re: Referentie bij klokgetallen
Kan ik alleen maar bij aansluiten. Zo leer je nog eens wat.
Via Google komen op de mainsite wel vaker mensen binnen op de zoekterm klokgetal en zelf had ik er ook nooit aan gedacht dat verschuivingen kleiner dan 120°helemaal niet rechtstreeks op elkaar kunnen aansluiten. Dit verdient misschien wel een aparte pagina.
Via Google komen op de mainsite wel vaker mensen binnen op de zoekterm klokgetal en zelf had ik er ook nooit aan gedacht dat verschuivingen kleiner dan 120°helemaal niet rechtstreeks op elkaar kunnen aansluiten. Dit verdient misschien wel een aparte pagina.
Re: Referentie bij klokgetallen
Een voorbeeld uit de praktijk wat Hans in een 10 kV en 3kV gebied zal aanspreken.
Een 3 kV net wordt meestal uit een 10kV ruimte gevoed. Daar staat dan een 10/3/0.4kV trafo. Als die trafo het 3 kV net 30° kantelt dus er klokgetal 11 van maakt dan moeten de 3/0.4kV trafo’s klokgetal nul hebben anders is het laagspanningsnet niet te koppelen.
Kleuren kunnen per gebied verschillen!
Johan
Een 3 kV net wordt meestal uit een 10kV ruimte gevoed. Daar staat dan een 10/3/0.4kV trafo. Als die trafo het 3 kV net 30° kantelt dus er klokgetal 11 van maakt dan moeten de 3/0.4kV trafo’s klokgetal nul hebben anders is het laagspanningsnet niet te koppelen.
Kleuren kunnen per gebied verschillen!
Johan
Re: Referentie bij klokgetallen
Eens! Want ik heb het daar wel eens proberen na te lezen maar bleef voor mijn gevoel wat onbevredigd achter. Van ‘...er mist hier iets’ maar kon de vinger er toen niet opleggen.Hans schreef: ↑09 feb 2021 09:49Kan ik alleen maar bij aansluiten. Zo leer je nog eens wat.
Via Google komen op de mainsite wel vaker mensen binnen op de zoekterm klokgetal en zelf had ik er ook nooit aan gedacht dat verschuivingen kleiner dan 120°helemaal niet rechtstreeks op elkaar kunnen aansluiten. Dit verdient misschien wel een aparte pagina.
Re: Referentie bij klokgetallen
Waarom verandert in die 10/3/0.4kV trafo het klokgetal voor de 3kV? Waarom wordt er geen trafo gebruikt die het klokgetal niet verandert?Johan schreef: ↑09 feb 2021 11:45Een voorbeeld uit de praktijk wat Hans in een 10 kV en 3kV gebied zal aanspreken.
Een 3 kV net wordt meestal uit een 10kV ruimte gevoed. Daar staat dan een 10/3/0.4kV trafo. Als die trafo het 3 kV net 30° kantelt dus er klokgetal 11 van maakt dan moeten de 3/0.4kV trafo’s klokgetal nul hebben anders is het laagspanningsnet niet te koppelen.
Waarom zou je dit überhaupt willen, of is dat puur en alleen vanwege de historie?